آرامش قبل از طوفان| بررسی فصل ۵ سریال بازی تاج و تخت

فصل پنجم سریال بازی تاج و تخت را به جرئت می‌توان متفاوت‌ترین فصل این سریال بزرگ تا بدین‌جا به شمار آورد. علت این تفاوت در اندازه‌ی افت‌و‌خیزهایی است که GAME OF THRONES در فصل پنجم به خود دید. سریال در هیچ زمانی آرام و قرار نداشت و همواره در حال جست‌وخیز مابین اپیزودهای خوب و بد به سر می‌برد. شاید اگر بتوان نموداری برای این فصل رسم کرد هیچ نظم خاصی در آن دیده نشود اما با نگاهی ساده‌تر بازهم می‌توان شیب روبه بالای نمودار را درک کرد که به عقیده‌ی نویسنده در قسمت آخر فصل به اوج خودش رسید و کار را یک‌سره کرد. می‌خواهیم نگاهی داشته باشیم به فصل پنجم سریال GAME OF THRONES و دریابیم کیفیت کار سازندگان به چه شکل بوده و آنان چه هدفی را دنبال می‌کردند..

این متن داستان فصل پنجم را اسپویل می‌کند

به هر شکلی که بخواهیم به فصل پنجم سریال بازی تاج و تخت نگاه کنیم باید بگوییم که بخش زیادی از موفقیت این سریال به خاطر وجود یک پایان دردسر آمیز است. در هر اثری پایانش به یاد می‌ماند و بازی تاج و تخت خوب حواسش هست که تمام طوفان فصل را در ۳ قسمت پایانی بگذارد تا بیننده با خاطره‌ای خوش به این فصل بدرود گفته و خود را برای فصل بعدی مهیا کند. در حقیقت به صورت نسبی و با کمی اغماض می‌توان گفت ۶ قسمت اول فصل ۵ سریال، رسما حکم آرامش قبل از طوفان را دارند و قسمت هفتم با آن نمایش خوبش و نشان دادن جلوه‌هایی که تا به امروز ندیده ایم پلی است میان بازه‌ی ۶ قسمت ساده و ۳ قسمت بی‌نظیر این فصل. در هر سریالی طبیعی است که همیشه داستان در اوج خودش نباشد و تمام قسمت‌ها به یک اندازه جذاب نباشند، چرا که هر داستانی فراز و فرود و بخش‌های جذاب و حوصله سربری دارد( با این تفاوت که انصافا نه سریال نه کتاب هرگز حصوله سربر نیستند و اگر بعضی مواقع برای ما جذابیت همیشگی ندارند علتش قدرت عجیب و غریب قسمت‌های قبلی داستان است.) اما مشکل اصلی این است که سازندگان آرامش قبل از طوفان را زیادی طول می‌دهند اما برای دیوانه کردن بیننده طوفانی که جای بیش‌تر پرداختن را دارد در عرض سه قسمت حرکت می‌دهند. بدون شک چنان چیزی باعث جذب قوی‌تر مخاطب برای فصل بعد خواهد شد اما آیا ارزشش را دارد که سازندگان رویدادهای مهمی را سریعا بگذرانند اما بخش‌های قابل نشان دادن در قسمت‌های کمتر را برای حجم بیشتر کش دهند؟ قطعا جواب خیر است. خواه یا ناخواه باید بگوییم سازندگان در عین حال که نمایشی خارق‌العاده را با فصل ۵ به ما تقدیم کردند اما اصلا به داستان به کیفیت فصل‌های قبل نپرداختند و به طور مثال محتوای ۵ قسمتی را در ۶ قسمت اول جا دادند. (البته بازهم جای شکر دارد! در سریال‌های دیگر بعضا محتوای یک قسمتی در یک فصل به چشم می‌خورد!)

فصل پنجم سریال در ارائه‌ی داستان شخصیت‌هایش اصلا توازن ندارد اما داستان تک‌تک آن‌ها را در اوج و به زیبایی هرچه تمام‌تر روایت می‌کند. مشکل از جایی آغاز می‌شود که این نبود نظم در روایت داستان بعضی شخصیت‌ها در بعضی مواقع حقیقتا آزاردهنده می‌شود و بیننده بیش از حد انتظار می‌کشد. مثلا برین از تارث! را در اوایل چندین و چند بار می‌بینیم در حالی که نه خودش نه همراهش برایمان هیچ جذابیتی ندارند اما تیریون را باید چند روز در کالسکه تماشا کنیم تا بالاخره به بخش محبوب داستانی‌اش برسیم. سریال در روایت داستان شخصیت‌ها عیبی ندارد اما آن‌قدر آن‌ها را بعضا بد کنار هم چیده که اصلا از جذابیت همان داستان بی‌نظیر کاسته است.

اما جدا از این مشکلات، فصل پنجم در بعضی مکان‌ها بی‌نظیر و بدون هیچ‌گونه نقص عمل می‌کند. درست است که در بعضی مکان‌ها از آن‌چه در کتاب روی داده آزاردهنده می‌کاهد و مرگ جان اسنو رو با جذابیتی کمتر نسبت به کتاب نشان می‌دهد اما در بعضی سکانس‌ها پایش را از کتاب مارتین هم جلوتر می‌گذارد و به جرئت می‌گویم در پایان قسمت ۸ جدا از خلق داستانی بی‌نظیر برای جلوه دادن حقیقت ترسناک فصل‌های بعد، چنان نمایشی به پا می‌کند که منصفانه است بگوییم در سطح فیلم‌های برتر هالیوودی نیست و خواهشا کتاب خوانان هم نگویند که خلق چنین هیجانی در کتاب هم ممکن بوده است. همگان عاشق رمان بی‌نظیر مارتین هستند و دنیایی که او خلق کرده قابل آوردن به صورت کامل به تلویزیون نیست اما بعضی سکانس‌های سریال واقع‌بینانه قدم‌هایی فراتر از آن‌چه کتاب خلق می‌کند برمی‌دارند و به این دلیل واقعا باید در چنین مواردی به سازندگان آفرین گفت.

یکی دیگر از حسن‌های فصل پنجم در این بود که چیزهایی را نشانمان داد که از آن‌ها یا کاملا بی‌خبر بودیم یا آن‌ها را درست می‌شناختیم اما تا به امروز ندیده بودیم. به طور مثال دیدن خود والریا در سریال به اندازه‌ی کافی جذبمان می‌کرد که با نشان دادن آن مردهای پوست‌سنگی این نشان دادن کامل‌تر هم شد و اصلا تبدیل به یکی از علل جذابیت قسمت هفت هم شد. تفکرات سازندگان در خلق چنین صحنه‌هایی کاملا بر این جهت که چیزهای بیشتری از وستروس را نشانمان دهند که البته در این نمایش موفق هم بودند و باعث شدند به شخصه بیش‌تر از پیش به سریال جذب شوم. البته به نظر می‌رسد که سازندگان در این فصل در حال امتحان کردن بعضی روش‌ها برای ادامه‌ی داستان هم بودند. مثال بارزش همان اولین و آخرین فلش‌بکی که تا به امروز در سریال دیده ایم که سرسی را در گذشته‌ی خاصش نشانمان داد آن‌قدر به یاد ماندنی بود که آن صحنه‌های حقارت کشیدنش در پایان فصل برایمان معنی دارتر از قبل جلوه می‌نمود. به شخصه از چنین چیزهای تازه‌‍ای در سریال بسیار لذت می‌برم و امیدوارم بازهم چنین کارهای تازه‌ای از سازندگان در فصل‌های بعد ببینیم.

سریال در داستان این فصل خود جدا از ادامه دادن قصه موفق شد شخصیت‌ها را هم بیش‌تر برایمان معنا کند و یا به عبارت بهتر متفاوت شدن آن‌ها را بهتر جلوه دهد. ما نسبت به جان اسنو شناخت کاملی داشتیم و از عشق او به خاندان استارک و وینترفل آگاه بودیم و بعد از مشاهده‌ی صحنه‌های عاشق شدن او، زمانی که استنیس به وی خارج شدن از حالت حرامزاده و دریافت نام لرد جان استارک پیشنهاد کرد چنان جواب  “نه” محکمی را انتظار نمی‌کشیدیم و شاید چنین نشان دادن تصمیم‌گیری های شخصیت‌هایمان به نظرمان ضعفی در سریال تلقی می‌شد اما سریال خوش‌بختانه هر حرفی که از شخصیت‌هایمان شنیدیم را برایمان معنا کرد و کاری کرد تک‌تک آن‌ها را باور کنیم. در حقیقت هر دیالوگ جدی که در اوایل فصل به گوشمان می‌خورد شبیه مقدمه‌ای بود که شرحش را در چند قسمت بعد می‌خواندیم و به طور کامل آن را باور و درک می‌کردیم. این را شاید حتی بتوان از ویژگی‌های برتر فصل پنجم نیز به حساب آورد چرا که به شخصه به یاد نمی‌آورم این‌قدر توجه بر باورپذیر کردن شخصیت‌ها در یک فصل انجام شده باشد. بعضی شخصیت‌های دیگر مانند جان نبودند و روند تغییر آن‌ها را نه به صورت پشت پرده بلکه به صورت کاملا مستقیم مشاهده کردیم، مانند سرسی و آریا که رسما انسان‌های متفاوتی نسبت به قبل شدند اما روند این تکامل شخصیتی آن‌قدر زیبا در پس سخنان، چهره و حتی نگاه آن‌ها موج می‌زد که وقتی پذیرفتن چنان ذلتی توسط سرسی را دیدم اصلا احساس ناهمخوانی پذیرش چنین کاری با شخصیت وی را مشاهده نکردم. همان چند شاتی که نگاه‌های سرسی را در تاریکی زندان نشان می‌دادند، آن‌قدر عالی بودند که برایم تحمل و اشک نریختن وی را معنا کردند. سرسی هرچه باشد زندگی را می‌خواست و چنین شد که چنین چیزی را پذیرفت.

اما بزرگترین تحول شخصیتی در وجود آریا دیده می‌شد، شخصیتی که مهربانی و معصومیتش در فصل اول مثال زدنی بود هر لحظه و هر ثانیه‌ی این فصل نگاهش تاریک‌تر می‌شد، انگار تاریکی را هر لحظه می‌شد در رفتارش، چهره‌اش، باورهایش حس کرد و گویا این ظلمات آرام‌آرام در نهادش فرو می‌رفت و چه حسن‌ختام ویژه و خاصی که داستان که شالوده‌اش آلوده به تاریکی است با تاریکی کامل و خود را پیدا نکردن و کور شدن پایان می‌یابد. صدها بار باید آفرین گفت به سازندگان که چینن فضاسازی‌های بی‌نقصی را برایمان ساختند و کاری کردند متفاوت شدن شخصیت‌هایمان برایمان معنی داشته باشد. انگار هر شخصیت در پایان فصل قرار بود اتفاق مشخصی برایش رخ دهد و تمام فصل کار سازندگان فضاسازی عمیق بود برای درک کامل آن پایان و این دقت و توجه زمانی به اوج خودش رسید که همان فضاسازی‌ها هم در نهایت جذابیت روایت شدند و هرگز خسته‌کننده نبودند. (بازهم تاکید می‌کنم که اگر احساس خسته‌کننده بودن در داستان شخصیت های اصلی کردید علتش نمایش‌های خارق‌العاده‌ی فصل های قبلی است و نه ضعف داستانی این فصل سریال…)

متاسفانه وجود بعضی شخصیت‌ها در فصل پنج حقیقتا سریال را بیمار می‌کرد و آزاردهنده می‌شد. گل سرسبدشان برین از تارث!(اسم از این مسخره‌تر داریم؟) که حقیقتا احساس می‌کنم پرکننده‌ی دقایق خالی فصل پنج بود و هیچ حسی و هیچ جذابیتی از دیدنش به آدم دست نمی‌داد. یعنی تنفری که از این شخصیت به من دست داد تا حدی بود که آرزوی حذف شدنش در فصل‌های آینده را دارد چرا که وجودش صرفا تبدیل به چیزی برای پرکردن دقایق بی‌خاصیت سریال شده است.

سریال نه تنها داستان شخصیت‌‌هایی که متفاوت با قبل شدند را خوب برایمان روایت کرد بلکه قصه‌ی آدم‌هایی که خوب می‌شناختیم و قرار نبود تغییری در آن‌ها ببینیم را نیز با دقت و به شکلی جذاب تعریف کرد. به طور مثال اگر روند کند حرکت تیریون به سوی داستان تازه‌‍اش را در نظر نگیریم روایتی که از وی انجام شد آن‌قدر عالی و پر از دیالوگ‌های جذاب بود که بینندگان را مات و بهوت خود می‌کرد. از آن سو نیز شخصیتی مانند پرنسس میرسلا که مدت‌هاست چیزی از آن نشنیده‌ایم آن‌قدر تحولات شخصیتی‌اش خوب در رخش جلوه کرده که بیننده خیلی سوال نمی‌کند چه شد که او به این‌جا کشید چرا که قرار نیست سریال بندبند این چیز‌ها را نشانمان بدهد، بلکه برای این‌گونه افراد کافیست که نتیجه را آن‌قدر دقیق به نمایش بگذارد که همه چیز معنا شود. در رابطه با میرسلا نقطه‌ی شگفت‌آفرینی نویسنده‌های سریال در آن جاییست که میرسلا با این که تحولات زیادی به شخصیت خود دیده اما بازهم ما را به یاد همان چیزهایی می‌اندازد که از آن به یاد داریم. به شخصه از این‌ شکل روایت سازندگان برای تک‌تک شخصیت‌ها لذت زیادی بردم.

فصل پنجم نقطه‌ی اتکای خوبی را در پایان برای خودش خلق کرد. در حقیقت اقدام به ساخت پایانی زد که نه تنها رکوردهای تعداد بینندگان سریال را شکست بلکه کاری کرد نه چیزی از مشکلات قسمت‌های قبلی یادمان بماند و نه این که بتوانیم تا یک سال دیگر با خیال راحت و با آرامش صبر کنیم. یک پایان دردسرآمیز مشکلات زیادی را می‌تواند داشته باشد ولی قسمت پایانی فصل ۵ به همه نکات توجه داشت و به این دلیل توانست خیلی‌خوب در دل مخاطب جا باز کند. هم مراقب بود که چیزی نشان ندهد که بعدا به کتاب نخورد و به همین دلیل صحنه‌ی شبه‌مرگ استنیس را به طوری نشان داد که دستش برای ادامه‌ای که مارتین در کتاب ششم دارد باز باشد. از طرفی دیگر، آن‌قدر هم همه چیز را برای بیننده مفهوم نکرد که سوال خاصی تا فصل بعد برایش باقی نماند. نقطه‌های قرمز رنگی را در ذهن بیننده کاشت که همان‌ها برای کشیدن وی به پای تلویزیون در سال بعد کافیست. به طور مثال به دلیلی نامشخص بانوی سرخ به قلعه بازگشت و دیگر دیده نشد. سانسا از ارتفاع زیاد با ریک پرید و بین آسمان و زمین دوربین او را فراموش کرد. نقطه‌ی اوج این قصه را هم همان لحظه‌ای در نظر بگیرید که جان دادن جان اسنو با تکان خوردن از موسیقی همراه می‌شود و چشم‌های وی حالت نسبتا عجیبی پیدا می‌کنند. قسمت آخر آن‌قدر عالی کارگردانی شده بود که هر قصه درست و صحیح روایت شد و در عین حال تا می‌خواستی به این فکر کنی اتفاق بعدی رخ می‌داد و با آن پایان دهشتناکی که روی داد این ماجرا به جایی رسید که سازندگان تو را تنها گذاشتند تا حالا این یک سال را خوب فکر کنی و انتظار بکشی. به هر بخش یا قسمتی از سریال که انتقادی وارد باشد باید گفت پایان فصل پنج به حدی فوق‌العاده بود که نه جای حرفی گذاشت و نه حدیثی و کاری کرد تقریبا فراموش کنیم آن‌چه را که در اوایل فصل آزارمان می‌داد.

کلام آخر

فصل پنجم با جلوه‌ای آزاردهنده از آرامشی قبل از طوفان آغاز شد اما در ادامه آن‌قدر خوب خود را پیدا کرد که دیگر کسی نمی‌توانست به آن ایرادی وارد کند. بندبند داستانی‌اش را زیبا جلوه داد و کاری کرد که بیننده تا مدت‌ها در حال بازکردن این کلاف‌های نخی از یکدیگر باشد و انتظارش برای فصل ششم پایان نپذیرد. بلایی که بر سر آریا آمد، اتفاق وحشتناکی که برای جان افتاد، حمله‌ای “وایت‌واکرها” که نزدیک به نظر می‌رسد و سرسی که در ترسناک‌ترین حالت خود قرار گرفته است، همه و همه به اندازه‌ی کافی برایمان کافی بود اما فقط این‌ها نیست و آن‌همه چیزهای خاص دیگری که در سریال دیده اید را هم که به یاد بیاورید و لحظه‌ای فکر کنید سرنوشت دنریس و تیریون چه می‌شود و برن کی به داستان برمی‌گردد و غیره و غیره، این ها فقط این را برایتان ثابت می‌کنند که تمام فصل پنج خودش با آن‌همه جلوه‌ها طوفانی که داشت حکم آرامش قبل از طوفانی را دارد که در فصل ششم به وستروس و ایسوس خواهد رسید. طوفانی که امید است برایمان بهترین فصل دیده شده در تاریخ سریال را رقم بزند…

نظر شما چیست؟ فصل پنجم را دوست داشتید یا از آن راضی نبودید..؟

تهیه شده به صورت اختصاصی در  وینترفل