بادهای جنجالی؛ واقعاً بادبرده‌ ها به چه معناست؟

از دیروز که ترجمه فصل ۲۵ از کتاب پنجم منتشر شد، تا همین حالا سر و صدای زیادی در جاهای مختلف در خصوص معادلی که برای نام ارتش مزدور «Windblown» انتخاب کردیم به راه افتاده و من و سایر همکارانم در تیم ترجمه آماج حملات، انتقادات و سوالات خوانندگان عزیز قرار گرفتیم. تا جایی که من از دیروز تا به حال بارها مجبور شدم توضیحاتی تکراری رو برای افراد مختلف ارائه بدم. برای همین تصمیم گرفتم که با انتشار یک کطلب همه این توضیحات رو در اختیار عموم خوانندگان عزیز قرار بدم.

در قدم اول بیاید نگاهی به خود کلمه «Windblown» بیاندازیم. این کلمه ترکیبی از دو کلمه «Wind» و «Blown» است. شکی وجود نداره که کلمه اول به معنی «باد» است و نیازی هم به توضیح اضافه نداره. اما کلمه دوم که بحث و جدل اصلی رو ایجاد می‌کنه درواقع اسم مفعول فعل «Blow» به حساب میاد. در دیکشنری این کلمه این‌طور معنا شده.

وزش، فوت، دمش، فین، وزیدن، دمیدن، فوت کردن، پف کردن، با فشار بیرون دادن، نفس نفس زدن، (شیپور و غیره) زدن، برده شدن (توسط باد یا فوت و غیره)، (با فشار هوا و غیره) راندن، (در مورد تایر و بادکنک و غیره) ترکیدن، (معمولا با out) ترکاندن، پکیدن، پوکیدن، پکاندن، پنچرشدن یا کردن، (فیوز و غیره) پریدن، پراندن، سوختن، منفجر شدن، رفتن، ترک کردن، خراب شدن یا کردن (معمولا در اثر فرسودگی)، (بینی را) گرفتن، فین کردن، (عامیانه) ولخرجی کردن، (خودمانی) فرصت را از دست دادن، خیطی بالا آوردن، لو دادن، فاش کردن، توفانی شدن، (مگس و ماهی و غیره) تخم گذاشتن، (خودمانی) پز دادن، بالیدن، لاف زدن، (موسیقی جاز ـ خودمانی) بدون نت و فی البداهه نواختن، (شیشه گری یا حباب صابون و غیره) بادمیدن شکل دادن، در قالب دمیدن، حباب صابون بیرون دادن، (اسب را) به نفس نفس انداختن، ضربه، تکانه، کوس، مشت، (خودمانی ـ کوکائین و غیره) با بینی بالا کشیدن، دردمیدن، (فلز کاری) لابلای فلز مذاب هوا دمیدن (برای جدا کردن ناخالصی ها)، باد شدید، تند باد، زدن، زدش، کوفتن، ضربت، کوشش شدید، حمله ی ناگهانی، رویداد غم انگیز، ضربه ی روحی، (قدیمی)، شکوفه، غنچه، شکوفه ی خوشه ای، شکوفایی، در اثر دمیدن ایجاد صدا کردن،

پس می‌توان گفت که معنای تحت الفظی کلمه «Blown» می‌شود: برده شده / حمل شده / رانده شده توسط باد یا فشار هوا. این دست کم استنباطی است که من به عنوان مترجم و با توجه به توضیحات بالا به اون دست پیدا کردم. اما خود کلمه «Windblown» هم معنایی در دیکشنری‌ها داره؟ در دیکشنری‌های انگلیسی به فارسی این کلمه این‌طور معنا شده است:

بادآورده، دستخوش باد، در حرکت بوسیله باد، بادزده

و در دیکشنری‌های انگلیسی به انگلیسی:

با مقایسه دو مرجع بالا می‌تونیم این طور نتیجه بگیریم که بهترین ترجمه برای این کلمه در فارسی، دستخوش باد، در حرکت به وسیله باد یا بادبرده است. البته در این بین یک سوال اساسی دیگه هم وجود داره، اصولاً منظور مارتین از این نامگذاری روی یک مشت شمشیرزن مزدور چی بوده؟ پاسخ رو باید از مجموعه «history lore game of thrones» پیدا کنیم. جایی که در یکی از قسمت ها که به صورت اختصاصی به ارتش‌های آزاد می‌پردازه، به دلیل این نامگذاری اشاره می‌کنه:

Their name is “the Windblown” because they say the wind blows them around from one city to the next in Essos, looking for employers who will contract them to fight

• «در حرکت به وسیله باد» قابلیت اسم بودن نداره
• دستخوش باد یا بهتر از اون «دستخوشان باد» بهترین قرابت معنایی رو داره، اما به نظرم برای یک گروه مزدور نامی بیش از حد شاعرانه و ادبیه (از سرشون زیاده!)
• بادآورده علاوه بر این که با «برده شدن توسط باد» معنای متفاوتی داره، در فارسی حاوی یک معنای کنایی هم هست: چیزی که مفت به دست اومده. پس نمی‌تونه گزینه خوبی باشه
• کلمه بادزده اشتباه ترین معادلیه که میشه برای این کلمه آورد، چرا؟ عرض می‌کنم.

از دیروز بارها و بارها در جاهای مختلف خوندم و شنیدم که دوستان پرسیدن، چرا باید به جای بادزده (که ویکی وستروس هم ازش استفاده کرده) از بادبرده استفاده شده؟ باید بگم که مشکل کلمه بادزده از نوع مشکل بادآورده است و حتی از اون هم بدتره. این کلمه تو فارسی معنای خاصی داره. لغتنامه دهخدا این کلمه رو این‌طور معنی می‌کنه:

بادزده . [ زَ دَ / دِ ] (ن مف مرکب ) آفت زده . آسیب رسیده . تباه شده در اثر وزیدن باد گرم در تنه و بته ٔ خود چون خیار و کدو: خیار و بادنجان بادزده و امثال آن . رجوع به بادزدگی و باد زدن شود.

پس بادزده معمولاً به محصول یا چیزی می‌گن که در اثر وزش باد خراب/تباه/فاسد شده و معمولاً هم در مورد گیاهان و محصولات کشاورزی به کار میره. به طور قطع تایید می‌کنید که این کلمه به عنوان یک صفت منفی و بی‌ربط نمی‌تونه معادل درستی برای نام انتخابی یک ارتش آزاد باشه.

با جمع‌بندی تمام موارد بالا، من به عنوان مترجم به این نتیجه رسیدم که کلمه «بادبرده» (یعنی آن چیزی که باد آن را برده است) بهترین معادل برای کلمه Windblown است. قبول دارم که بادبرده چندان زیبا نیست، اما از سایر گزینه‌هایی که در بالا گفتم درست‌تره. البته این بهترین بودن به هیچ وجه مطلق نیست و هر آن ممکنه معادل بهتر و زیباتری به ذهن من یا هر کس دیگه برسه. از زمان انتشار فصل‌ هم گزینه‌های متعددی به من پیشنهاد شده که بعضی از اون‌ها قابلیت بررسی بیشتر رو دارن، پس هیچ بعید نیست که در نسخه نهایی کتاب پنجم شاهد تغییر این معادل باشیم. با کمال میل پذیرای نظرات شما دوستان و خوانندگان عزیز هستم.